Merendera եւ Bulbocodium տեսակների աշխարհագրական, կենսաբանական, մորֆոլոգիական եւ քրոմոսոմների թվի որոշ առանձնահատկությունները, կապված իրենց տաքսոնոմիկ կարգավիճակի հետ
Բանալի բառեր-:
Colchicum, Merendera, Bulbocodium, Androcymbium, տաքսոնոմիաԱմփոփում
Merendera եւ Bulbocodium ցեղերի ինքնուրույնությունը` Colchicum ցեղից անկախ լինելը, վաղուց վիճարկվում է (Стефан овъ, 1926): Վերջերս կասկածվում է նաեւ Androcymbium ցեղի կարգավիճակը: Մոլեկուլյար-գենետիկ մեթոդով ստացված տվյալները միանշանակ չեն (Vinnersten, Manning, 2007; Manning, Forest, Vinnersten, 2007; Hoya, Pedrolo-Monfort, 2006, 2008; Persson & al., 2011): Առաջադրվող աշխատանքում վերլուծվում են աշխարհագրական, կենսաբանական, էկոլոգիական, մորֆոլոգիական եւ քրոմոսոմների թվի կորելատիվ կապերը Merendera եւ Bulbocodium տեսակների մոտ: Ստացված տվյալները համեմատվել են Colchicum s. str. (Оганез ова , 2011a) տեսակների նման վերլուծման տվյալների եւ Androcymbium ցեղի առկա տվյալների հետ: Վերլուծումը հայտնաբերել է նոր ծանրակշիռ տարբերություններ վիճելի ցեղերի միջեւ: Դրանք վերաբերվում են փոշոտման համակարգի էվոլյուցիայի ուղղությանը եւ ընդգծում են վիճելի ցեղերի մոտ խաչաձեւ փոշոտման ձեւի ուժեղացում ամբողջ արեալի տարածքում, ինչը բացատրում է պսակաթերթիկների չձուլման առաջացումը (կամ պահպանո՞ւմը): Նշված հատկանիշը լրիվ հակառակ է Colchicum ցեղին բնորոշ փոշոտման ձեւերի զարգացմանը: Հայտնաբերված փոշոտման հատկանիշները հիմնականում որոշել են Merendera եւ Bulbocodium տեսակների տարածման եւ առաջացման ձեւը, դրանց կենսաբանությունը եւ էկոլոգիան: Ստացված արդյունքները թույլ տվեցին հեղինակին պնդել Merendera եւ Bulbocodium տեսակների ինքնուրույն ցեղեր մնալու անհրաժեշտության մասին:
Հղումներ
Бокерия М. Р. 1988. Числа хромосом некоторых представителей родов Colchicum и Merendera (Melanthiaceae) с Кавказа // Бот. журн., 73, 3: 453-454.
Бокерия М. Р. 1999. Кариосистематика представителей семейства Colchicaceae DC. на Кавказе. Автореф. дисс. … канд. биол. наук. Тбилиси. 36 с.
Введенский А. И. 1963. Merendera Ramond // Флора Таджикской ССР, 2: 181-184. Москва-Ленинград.
Габриэлян Э. Ц. 1985. Merendera sobolifera C. A. Mey. в Армении // Биолог. журн. Армении, 38, 10: 905-906.
Габриэлян Э. Ц. 1986. Новый эндемичный вид Merendera mirzoevae (Liliaceae) из Армении // Биолог. журн. Армении, 39, 7: 581-585.
Габриэлян Э. Ц. 2001. Род Merendera Ramond // Флора Армении, 10: 31-40. A. R. G. Gantner Verlag K. G. Ruggel.
Гроссгейм А. А. 1940. Род Merendera Ramond // Флора Кавказа, 2: 92-93. Баку.
Захарьева О. И., Макушенко Л. М. 1969. Хромосомные числа однодольных растений из семейств Liliaceae, Iridaceae, Amaryllidaceae, Araceae // Бот. журн., 54, 8: 1213-1227.
Магулаев А. Ю. 1992. Числа хромосом некоторых сосудистых растений флоры Северного Кавказа // Бот. журн., 77, 10: 88-90.
Мельник В. И., Гриценко В. В., Шевченко Д. Ю. 2006. Bulbocodium versicolor (Melanthiaceae) в Украине // Бот. журн., 91, 10: 1528-1537.
Мельник В. И., Гриценко В. В., Шевченко Д. Ю., Диденко С. Я. 2007. Bulbocodium versicolor (Melanthiaceae) – редкий вид флоры Европы. Киев. 43 с.
Назарова Э. А., Гукасян А. Г. 2004. Числа хромосом цветковых растений флоры Армении. Ереван: 171.
Оганезова Г. Г. 2002. Анатомия кавказских видов рода Merendera (Colchicaceae) в связи с систематикой // Бот. журн., 87, 2: 19-33.
Оганезова Г. Г. 2004. Дополнения к анатомо-морфологическому исследованию видов Merendera (Colchicaceae) // Флора, растит., раст. рес. Армении, 15: 50-54.
Оганезова Г. Г. 2007. К вопросу о комплексе родов Androcymbium, Colchicum, Bulbocodium, Merendera // Флора, растит., раст. рес. Армении, 16: 39-47.
Оганезова Г. Г. 2008. О проблеме таксономической категории рода (на примере комплекса родов Androcymbium-Colchicum s. l., сем. Colchicaceae) // Актуальные проблемы ботаники в Армении. Матер. межд. конф., Ереван: 149-152.
Оганезова Г. Г. 2011а. Особенности географии и направлений эволюции гистерантных и синантных видов рода Colchicum s. str. (Colchicaceae) // Takhtajania, 1: 87-97.
Оганезова Г. Г. 2011б. Анатомо-морфологические особенности видов рода Colchicum в связи с систематикой некоторых спорных таксонов // Takhtajania, 1: 98-109.
Очиаури Д. А., 1963. Новый вид рода Merendera с Кавказа // Зам. сист. геогр. раст. (Тбилиси), 23: 63-65.
Погосян А. И., 1981. Числа хромосом некоторых цветковых растений флоры Армении (Iridaceae, Liliaceae, Fabaceae) // Флора, растит., раст. рес. АрмССР, 8: 5-23.
Погосян А. И. 1997. Числа хромосом видов однодольных из Закавказья // Бот. журн., 82, 6: 117-118.
Стефановъ Б. 1926. Монография на роды Colchicum. София. 100 с.
Тахтаджян А. Л. (ред.) 1990. Числа хромосом цветковых растений СССР. Москва. 508 с.
Федоров А. А. (ред.) 1969. Хромосомные числа цветковых растений. Ленинград. 927 с.
Цвелев Н. Н. 1979. Род Bulbocodium L. // Флора Европейской части СССР, 4: 218. Ленинград.
Черняховская Е. Г. 1935. Роды Merendera и Bulbocodium // Флора СССР, 4: 16-23. Москва-Ленинград.
Brickell C. D. 1984. Merendera Ramond // Flora of Turkey, 8: 351-354. Edinburgh.
Brotero F. M. A. 1804. Colchicum multiflorum // Flora Lusitanica, 1: 597. Olissipone.
Caujapé-Castells J., Jansen R. K., Membrives N., Pedrola-Monfort J., Montserrat J. Р., Ardanuy A., 2001. Historical biogeography of Androcymbium Willd. (Colchicaceae) in Africa: evidence from DNA RFLPs // Bot. Journ. Linn. Soc., 136, 4: 379-392.
Coste H. 1906. Merendera Ramond, Bulbocodium L. // Flore descriptive et illustrée de la France de la Corse et des contrées limitrophes: 297-298. Paris.
Darlington C. D., Wilie A. P. 1955. Chromosome atlas of flowering plants. London. 519 p.
Gabrielian E. C. 1999. Merendera greuteri (Colchicaceae), a new endemic species from Armenia // Флора, растит., раст. рес. Армении, 12: 15-16.
Goldblatt P. (ed.) 1990. Index to plant chromosome numbers. 1986-1987. 243 p.
Goldblatt P., Johnson D. E. (eds.) 1991. Index to plant chromosome numbers. 1988-1989. 238 p.
Goldblatt P., Johnson D. E. (eds.) 1996. Index to plant chromosome numbers. 1992-1993. 276 p.
Hoyo A. D., Pedrolo-Monfort J. 2006. Missing links between disjunct population of Androcymbium (Colchicaceae) in Africa using chloroplast DNA noncoding sequence // Aliso, 22: 606-618.
Hoyo A. D., Pedrolo-Monfort J. 2008. Phylogeny of Androcymbium (Colchicaceae) based on morphology and DNA sequences // Plant Syst. Evol., 273: 151-167.
Manning J., Forest F., Vinnersten A. 2007. The genus Colchicum L. redefined to include Androcymbium Willd. based on molecular evidence // Taxon, 56, 3: 872-882.
Membrives N., Pedrola-Monfort J., Caujapé-Castells J. 2001. Relative influence of biological versus historical factors on isozyne variation of the Androcymbium (Colchicaceae) in Africa // Plant Syst. Evol., 229: 237-260.
Membrives N., Caujapé-Castells J., Ardanuy A. 2002. Reproductive biology of the genus Androcymbium (Colchicaceae) in western Africa // Orsis, 17: 37-59.
Montserrat J. M., Membrives N., Caujapé-Castells J., Pedrola-Monfort J. 2002. Números cromosómicos de algunas especies surafricanas del género Androcymbium Willd. (Colchicaceae) // Lagascalia, 22, 2: 145-151.
Moore R. J. 1973. Index to plant chromosome numbers. 1967-1971. Merendera Ramond: 120. Utrecht.
Oganezova G. H. 2004. The genus Merendera (Colchicaceae) systematics on the anatomical data // Flora, vegetation and plant resources of Armenia, 15: 43-49.
Persson K. 1992. Colchicum L. // Flora Iranica, 170: 24-37. Graz.
Persson K. 2007. Nomenclature synopsis of the genus Colchicum (Colchicaceae) with some new species and combinations // Bot. Jahrb. Syst., 127, 2: 166-242.
Persson K. 2009. Colchicaceae. Colchicum // Marhold K. (ed.) IAPT/IOPB chromosome data 7. Taxon, 58, 1: 181-183.
Persson K., Petersen G., Hoyo A., Seberg O., Jørgensen T. 2001. A phylogenetic analysis of the genus Colchicum (Colchicaceae) based on sequences from six plastid regions // Taxon, 60, 5: 1349-1365.
Valdés B. 1978. Merendera androcymbioides Valdés, sp.nov. // Lagascalia, 7, 2: 159-162.
Valdés B. 1980. Genus Merendera Ramond // Flora Europea, 5: 25. Cambridge.
Valdés B. 1987. Merendera Ramond // Flora vasculare dе Andalucia Occidentale, 3: 429-430. Barcelona.
Valentine D. H. 1980. Genus Bulbocodium L. // Flora Europea, 5: 25. Cambridge.
Varol Ö. 2005. Merendera figlalii (Colchicaceae), a new species from southern Anatolia, Turkey // Belgian Journ. Bot., 138, 1: 89-92.
Vinnersten A., Manning J. 2007. A new classification of Colchicaceae // Taxon, 56, 1: 171-178.
Wendelbo P. 1985. Genus Colchicum L. // Townsend C.C., Guest & al. (eds.) Flora of Iraq, 8: 44-53. Baghdad.
